HUKUKU-POSTASI-2017

141 TAHKİM HUKUKU letlerarası tahkim açısından ise tahkime elverişlilik MTK m. 1/4’te düzenlenir. Bu hüküm, HMK m. 408’e paraleldir ve MTK, Türkiye’de bulunan taşınmaz mallar üzerindeki aynî haklara ilişkin uyuşmazlıklar ile iki tarafın iradelerine tâbi olmayan uyuşmazlıklarda uygulanmaz. Her iki hüküm de taşınmaz mallar üzerindeki ayni haklara ilişin uyuşmazlıkları tahkime elverişli bulmadığına göre; mülkiyet, intifa, irtifak, ipotek gibi konulara ilişkin uyuşmazlıklar Türk hukuku açısın- dan tahkime konu olamaz. Taraf iradelerine bağlı olmayan konulardan anlaşılması gereken, tarafların sözleşme serbestisine sahip olmadıkları konulardır. Bunlar ya emredici hükümlerle düzenlenir veya nitelikleri gereği taraf iradesine tabi değildir. Örneğin, ceza ve icra ve iflas huku- kuna ilişkin konuların tahkime elverişli olmadığı kabul edilir. Yargıtay, bunların yanı sıra kira tespiti, tahliye, vergi ve iş hukukundan doğan uyuşmazlıkları da tahkime elverişli bulmaz 2 . Tahkime elverişlilik, usul hukukuna ilişkin ve maddi hukuka ilişkin olmak üzere iki başlık altında incelenebilir 3 . Usul hukukuna ilişkin olarak tahkime elverişlilik, dava konusu üzerinde tarafların iradesine tabi olarak işlemlerde bulunulabilmesini ifade eder. Buna göre dava konusu üzerinde sulh, kabul ve feragat gibi işlemlerde bu- lunulabilmesi halinde, usul hukuku anlamında tahkime elverişlilikten söz edilebilir. Maddi hukuk anlamında tahkime elverişlilik ise, davaya konu hak üzerinde tarafların tasarruf yetkisine sahip olması durumun- da söz konusu olur. Tahkime Elverişlilik ve Kamu Düzeni İlişkisi Bir konunun tahkime elverişli olup olmadığı, o ülkenin kamu dü- zeni, siyasi ve ekonomik politikaları uyarınca belirlenir 4 . Bu nedenle tahkime elverişlilik ile kamu düzeni arasında oldukça sıkı bir ilişki vardır. Ancak tahkime elverişlilik, kamu düzeninden farklı bir konu olup, bir uyuşmazlığın tahkime elverişli olup olmadığının incelenmesi sırasında yalnızca kamu düzenine aykırılık konusunda bir inceleme yapılması da yeterli olmaz. 2 Erdem, s.189. 3 Huysal, Burak, Milletlerarası Ticari Tahkimde Tahkime Elverişlilik, İstanbul 2010, s.197. 4 Erdem, s.189.